Vrouwen in India

Onlangs zat ik de bijlage van de Times of India te lezen. De Times zelf is een wat oppervlakkige krant, maar de zondag bijlage is prima. Deze keer stond er een artikel in over vrouwen die Tuberculose kregen. Dit artikel triggerde mij om iets te schrijven over de positie van de vrouw in India. Effe serieus helaas.

Ooit is in India, los van geloof, kaste of positie, een set van leefregels bedacht, volgens mij ten behoeve van de oudedagvoorziening. Deze gebruiken zijn nog steeds van toepassing in de hedendaagse samenleving. Mijn, overigens niet al te schokkende, hoofdconclusie is dat je als ouder in India beter gezegend kan worden met een zoon dan met een dochter. Laten we eens kijken waarom.

1) Het begint ermee dat een zoon, met name de oudste, voor zijn ouders moet te zorgen als hij eenmaal volwassen is. Geen zonen geen oude dag voorziening. (Bas, let je op?)

2) Vervolgens is het zo geregeld dat als de zoon trouwt, het de taak van de bruid is om de rest van haar leven voor haar schoonouders te zorgen. Zij verlaat na het huwelijk het ouderlijk huis om (soms) nooit meer terug te keren!

3) Verder is het de (heilige) taak van de ouders om je dochter uit te huwelijken. Slim geregeld want als je je dochter nooit meer ziet na haar huwelijk kan je op de gedachte komen om haar maar gewoon thuis te houden. (Zou ik zeker hebben overwogen, toch Jin?)

4) Ten laatste is bedacht dat de ouders van de bruid hun dochter alleen kunnen uithuwelijken als er een (naar vermogen) goede bruidsschat wordt betaald aan de ouders van de bruidegom. Des te omvangrijker de schat, des te beter het is. (Bas, even doorgeven aan de ouders van Christel!) De ouders van de bruidegom onderhandelen er ook vrolijk op los om zo veel mogelijk binnen te slepen.
Wellicht is dit gebruik geïntroduceerd omdat de ouders van de bruid nooit meer in het levensonderhoud van hun dochter hoeven bij te dragen. Voor de ouders van de bruidegom echter ook weer fantastisch geregeld. Naast gratis hulp in de huishouding ook nog een bak geld extra!

Nu kun je wellicht denken dat dergelijke tradities vandaag de dag aan het verwateren zijn, maar je kunt je verbazen hoe sterk de gebruiken in de Indiase samenleving zijn. Zelfs bij de rijkeren die toch door het westen, de televisie en het Internet sterk worden beïnvloed gelden deze gebruiken nog steeds. Op zich zijn sterke tradities natuurlijk niet verkeerd. Je kunt je immers afvragen of wij het in Nederland nu wel zo slim hebben gedaan. Wij hebben ouderzorg binnen de familie grotendeels afgeschaft en deze zorg praktisch geheel uitbesteed naar professionele organisaties zoals bejaardentehuizen, maar dat terzijde.

In onze dagelijkse praktijk in Pune worden Annet en ik praktisch elke maand wel geconfronteerd met de sterke Indiase huwelijkse tradities. Praktisch al onze engineers in Pune gaan trouwen rond hun dertigste om vervolgens voor hun ouders zorgen. Deze (manlijke) engineers hebben jaren in het westen gewerkt, maar gaan toch netjes terug naar India. Ook wordt bovenstaande bevestigd als ik met Indiase sollicitanten spreek die nu nog in het buitenland werken, maar terugkeren om hun plicht op zich te nemen. Sinds we in India wonen zijn Annet en ik al op diverse huwelijken en verlovingen geweest van onze engineers (zie foto van een bruiloft in Coimbatore, zuid India).

Waarom hangen de Indiërs overigens zo sterk aan hun (familie) tradities kun je je afvragen? Heeft de Indiër een enorm sterk identiteitsgevoel van huis uit meegekregen (er is best wel veel warmte en liefde in de familie) of is hier gewoon sprake van hersenspoeling (of sociale controle) in de vaak zo grote familiegemeenschappen? In alle eerlijkheid ben ik daar nog niet helemaal achter. Een verklaring kan zijn dat als je vanaf baby tot ver na de pubertijd in een kamer van 3 bij 3 slaapt met 9 anderen, je zeer waarschijnlijk ook niet meer zonder al die mensen kunt. (De luxe die wij onze kinderen denken te geven door ze een kamer voor zichzelf te geven, kan voor een dergelijke Indiër, altijd omringd door dierbaren, wel eens een grote straf zijn.)
Sociale controle en tradities worden dan waarschijnlijk als vanzelfsprekend aan- en overgenomen.


Als ik Indiërs probeer uit te horen over het hoe of wat, bijvoorbeeld onze engineers of Indiase kennissen/ vrienden waarmee we wel eens uit eten gaan, word ik meestal aangekeken met een blik van onbegrip. Voor hen is het immers zo ontzettend logisch om voor je (schoon) ouders te zorgen.

Een ander voorbeeld van dergelijke tradities is het gearrangeerde huwelijk in India. In onze westerse ogen overigens een nogal Talibaanse manier van doen. Hier is echter sprake van een ware industrie. In elke krant staan advertenties en op het Internet zijn talloze dating sites te vinden.
Momenteel is de schatting dat ca. 70% van alle huwelijken gearrangeerd is, waarbij ook nog eens sprake is van een zeer laag scheidingspercentage, wellicht zelfs één van de laagste percentages in de wereld! Ik las daarentegen dat het hetzelfde gearrangeerde model onder de vele Indiërs in de USA het hoogste scheidingspercentage heeft. Waarom zo hoog in de US is een interessante prijsvraag. Het antwoord is wellicht hierboven al gegeven nl. hetzelfde antwoord op de vraag waarom de tradities in India zo sterk in de samenleving verworteld blijven. Buiten India is gewoon een ander verhaal.

Anyhow, gearrangeerd huwelijk vindt plaats in alle lagen van de bevolking. Onlangs sprak ik een medewerkster van Price Waterhouse Coopers (PWC). Zij is zeer goed MBA opgeleid, komt uit gegoede (rijke) burgery en is zeer zelfstandig en zelfverzekerd, mede doordat ze dagdagelijks met (internationale) klanten werkt. Ook zij gaat voor het arranged marriage en haar proces begint met het maken van een horoscoop met mogelijke kandidaten. Geen goede huwelijkshoroscoop, geen huwelijk! Ook zij gaat net als al die andere vrouwen voor haar schoonouders zorgen. Ook hierover geen discussie.

Wat is nu het gevolg van deze leefregels en tradities in India? Volgens mij creëert het in algemene zin niet de beste uitgangspositie voor de vrouw en zeker niet in de wat kleinere steden en op het platte land.

- De vrouw heeft ten eerste geen bestaansrecht zonder haar man. In het verre verleden werd van de vrouw verwacht om zich in het vuur te storten als haar man werd gecremeerd (ook wel Sati genoemd). Nu is dat niet meer zo, maar een man kan maar beter niet overlijden, want de kans is groot dat de weduwe als een paria door de schoonfamilie wordt behandeld. De weduwe wordt nogal eens verkracht en/ of mishandeld door overige manlijke leden van de schoonfamilie en hier wordt regelmatig in de krant over geschreven.

Een sayant voorbeeld overkwam ons laatst op kantoor. De vader van één van onze vrouwlijke engineers overleed vrij plotseling in de avond. In India moet een lijk binnen 24 worden gecremeerd, waarschijnlijk vanwege het snelle rottingsgevaar. 's ochtends werd haar vader dus gecremeerd. Maar nu de punch line. Zij en haar moeder mochten niet bij die crematie aanwezig zijn en was er dus amper tijd voor haar en haar moeder om echt 'afscheid' te nemen. Alleen de manlijke familieleden, vrienden en collega's werden verwacht!

- Mocht de vrouw het geluk hebben dat haar man (gewoon) blijft leven, dan is zij, met name in de meer armere lagen van de bevolking, toch vaak slechts het huissloofje van de schoonfamilie en wordt als zodanig ook behandeld door met name een meedogenloze schoonmoeder (de ‘monster in-law’). Zij heeft het hele spel zelf natuurlijk ook meegemaakt en leeft haar opgekropte frustraties vaak op het weerloze meisje uit. Het komt ook voor dat de schoonfamilie niet tevreden is over de hoogte van de bruidschat. Soms wordt als gevolg daarvan de bruid verminkt of zelfs vermoord opdat de zoon nog een keer kan trouwen en opnieuw een bruidschat kan ontvangen.

In de Times of India lees je praktisch elke dag over dergelijke misstanden. Naast bovenstaande voorbeelden nog een paar andere waaronder de aanleiding van dit verhaaltje.

- Een goed opgeleide vrouw en succesvol executive bij een multinational en getrouwd met een liefdevolle man kreeg Tuberculose. Direct na de constatering vroeg haar man scheiding aan vanwege het feit dat deze ziekte zo besmettelijk is! Uiteraard is hier ook sprake van onwetendheid, immers Tbc is goed behandelbaar tegenwoordig. Andersom zou het echter nooit plaatsvinden, het is de taak van de vrouw om achter haar man te blijven staan wat er ook gebeurt. Vanwege deze stigmatisering liegen vrouwen meestal, laten zich buitenshuis behandelen en verklaren het kuchen als een seizoen gebonden keelinfectie. Nu denk je wellicht dat er niet al te veel mensen TB hebben, maar 20% van alle wereldwijde TB gevallen komt voor in India. (Annet, stoppen met roken, want als je begint te kuchen weet je nooit wat er gebeurt!)

- Een vrouw kreeg uitslag in haar gezicht in het 2e jaar van haar huwelijk. De man vroeg scheiding aan met als argumentatie dat dit niet de vrouw was waarmee hij was getrouwd. De rechter stelde de man in het gelijk!

Vrouwen in India kunnen in algemene zin bestempeld worden als ‘damaged goods’. Bijvoorbeeld als:
- hun man komt te overlijden
- zij ooit een keer zijn verkracht
- ze TBC hebben of hebben gehad
- ze ooit een keer op een ongepaste manier met andere mannen omgaan.
- ze littekens hebben opgelopen of acne in hun gezicht hebben
- ze blind zijn (zie foto die Annet heeft genomen op een blinde school voor meisjes)

Flauwekul allemaal? Volgens de meiden bij ons op kantoor niet. Als wij een gezellig avondje met alle mensen uit het kantoor willen hebben, gaan de ongetrouwde meisjes niet mee als ze geen chaperonne kunnen vinden. Je kunt hoog en laag springen, maar één van de meisjes nam geen enkel risico zelfs toen Annet beloofde dat ze over haar zou waken! (note: ik weet overigens niet zeker of Annet zich wel kwalificeert als een Moeder Theresa, maar dat terzijde)

Het mogelijke stigma van ‘damaged good’ is het allemaal niet waard volgens onze meisjes. In de Times of India las ik dat inmiddels 8% van de vrouwen onder deze categorie vallen. Gelukkig zijn ze nu georganiseerd en beschermen ze elkaar (juridisch) als bijvoorbeeld de schoonfamilie over de scheef gaat. Maar die 8% komt toch nog altijd neer op circa 40 miljoen vrouwen!

Volgens een aan de United Nations gerelateerd onderzoek in 2001 (googlen op ‘women in India’, dan heb je het onderzoek zo te pakken) is er een ander vreemd fenomeen dat er in India minder vrouwen zijn dan mannen. Op elke 1000 mannen waren er in 1998 ca. 930 vrouwen, terwijl dat er normaal gesproken 1050 zouden moeten zijn. Onder gelijke omstandigheden worden vrouwen nu eenmaal ouder dan mannen. Eind jaren ’90 waren er op die manier ca. 25 miljoen vrouwen ‘verdwenen’, volgens het onderzoek omdat ze sterven voordat ze volwassen worden. In dat zelfde onderzoek staan nog een aantal andere opmerkelijke zaken, hierbij slechts een paar voorbeelden:

- het analfabetische onder vrouwen (50%) ligt een stuk lager dan bij de mannen (65%). Meisjes gaan wel naar school, maar stoppen er ook weer vrij snel mee veelal op aandringen van hun moeder!

- vrouwen verdienen een stuk minder dan mannen voor hetzelfde werk

- elke 26 minuten wordt een vrouw gemolesteerd, elke 34 minuten vindt een verkrachting plaats en elke 93 minuten wordt er een vrouw vermoord (alle voorbeelden gebaseerd op politierapporten! Kun je nagaan hoeveel meer van deze voorvallen in werkelijkheid plaatsvinden. Aangeven van een verkrachting wordt niet snel gedaan omdat je als vrouw jezelf niet wil stigmatiseren als 'damaged goods'.)

Niet voor niets bidden veel Indiase vrouwen om in een volgend leven terug te keren als man!

Overigens ter vergelijk vond in 2003 in Nederland volgens het CBS iedere 2.5 uur een (poging) tot verkrachting plaatst wat ook veel te hoog is natuurlijk. Vrouwen worden in Nederland een stuk minder vaak vermoord nl. in 2008 eens per 150 uur. Opvallend is tegelijkertijd dat er in Nederland 2 maal zoveel mannen worden vermoord als vrouwen. In algemene zin echter zijn vrouwen in de hele wereld helaas te vaak het slachtoffer (geweest).

Laten we het eens van de andere kant benaderen, want er is zeker ook een positieve andere kant.

Er zijn veel gelukkige huwelijken in India waarin de vrouw de gelijkwaardige positie heeft die haar toekomt. Helaas wordt daar natuurlijk niet over in de krant geschreven, daar het niet echt interessant om over te schrijven.

Mooie voorbeelden van goede huwelijken kun je dagelijks zien langs de kant van de weg. Het is heel interessant om de Indiase haar man harmonieus te zien helpen in de bouw. De man legt de stenen, maar het zware til werk wordt gedaan door de vrouw door de stenen op haar hoofd aan te dragen (zie foto). Gelukkig huwelijk? Ja, waarom niet en in elk geval erg praktisch!
Overigens wordt door vrouwen praktisch alles op haar hoofd vervoerd (zie andere foto’s). Mogelijk verklaart dit de prachtige rechte houding van de meeste Indiaansen.

In ons dagdagelijkse leven verder komen wij onder de gegoedere Indiers regelmatig leuke, sterke en gelijkgestelde vrouwen tegen.

Zo zaten wij laatst te dineren met een Jain- en Parsi gezin. Overigens best een bijzondere combinatie en voor ons erg leuk om mee te maken. De vrouw uit het Jain gezin was/ is zeer vrijgevochten en domineerde het gezelschap op een leuke manier. Haar huwelijk was gearrangeerd en volgens de traditie zorgde zij voor haar schoonouders. Er was echter wel één groot verschil. Voor het huwelijk had zij blijkbaar op niet te verstane wijze aan de schoonouders verteld dat ze wel voor hun zou gaan zorgen, maar dat ze dat niet persoonlijk zou gaan doen. Zij beloofde de zorg te organiseren en te managen, net zoals zij haar eigen zaak in goud en juwelen runde! Ook de Parsi vrouw was geenszins ondergeschikt aan haar man, maar dat is niet heel erg vreemd daar onder de Parsi’s de vrouwen en de mannen volledig aan elkaar gelijk zijn.

In het moderne India wordt voor het (welgestelde) meisje nog steeds een geschikte kandidaat door haar ouders gezocht. Het grote verschil vandaag de dag is echter, althans volgens een andere bijlage bij de Times of India (overigens in tegenstelling tot de feedback die we kregen van onze meiden op kantoor), dat het meisje er voor het huwelijk heerlijk op los date, meerdere romantische relaties heeft en van alles uitprobeert voordat ze zich aan haar ouders vraagt (!) om een geschikte kandidaat te vinden. Veel meisjes vinden het erg praktisch om te worden uitgehuwelijkt en accepteren de keus van hun ouders veelal blindelings. Het huwelijk kan goed gaan omdat weldegelijk wordt gekeken naar de zelfde sociale (inclusief kaste)- en financiële achtergrond.
Voorbeeld van het daten maken we mee met de zoon van een Nederlandse collega. De jongen date regelmatig Indiase meisjes met goedkeuring van haar ouders, komt ook bij hun over de vloer en mag met haar alleen op haar kamer zijn. In dat opzicht is er voor hem geen enkel verschil met het daten in Nederland.

Al met al behoort het natuurlijk steeds beter te gaan. In de progressieve Indiase grondwet zijn vrouwen gelijkgesteld aan mannen (rechten, betaling e.d) en de Indiase vrouwen zijn vandaag de dag actief in het onderwijs, de media, kunst en cultuur, wetenschap en ga zo maar door. De sterke, gelijkgestelde vrouwen uit de wat rijkere lagen van de bevolking zijn natuurlijk alang al niet meer zielig en vormen de blauwdruk van een betere toekomst voor alle vrouwen in India. Ook in Nederland heeft het best lang geduurd voordat vrouwen überhaupt mochten stemmen en emancipatie begon pas echt met de dolle mina's in de jaren 50-60 van de vorige eeuw.

Extreme voorbeelden van sterke ‘voorbeeld’ vrouwen zijn er in India genoeg zoals Indira Gandhi (1e vrouwelijke Prime Minister), Pratibha Patil (1e vrouwelijke president) en Meira Kumar (1e vrouwelijke spreker in het lagerhuis Lok Sabha). In Nederland hebben we ter vergelijk nog nooit een vrouwelijke premier gehad!

Gezien de kracht van de tradities in India kan het waarschijnlijk wel even duren, maar uiteindelijk zal de vrouw in India de gelijkwaardige positie krijgen die haar toekomt. Zeker in een land waar de ecomomy met gemiddeld 8% groeit, zal die groei (mede gezien de eerder genoemde blauwdruk) ook de positie van de vrouw snel doen verbeteren.

Terugkomend op de sterke traditie in India en de voor- en nadelen ervan, is er naast de warme ouderzorg nog één voordeel te bedenken, namelijk de kledij van de Indiase vrouw met de traditionele Sari, Salwar en Dupatta die allen enorm bijdragen tot het kleurrijke geheel wat India vandaag is. In die prachtige kleding is sinds 1994 een Indiase schone al 4 maal gekozen tot miss world en als objectieve genieter zou ik willen afsluiten met: volkomen terecht!

Warme groet,
Willem

PS. Ik heb de Burqa discussie bewust niet meegenomen, omdat die discussie niet specifiek alleen op India van toepassing is. Overigens wonen er in ca. 50 miljoen Moslima’s in India en dus zeker de moeite waard om daar een andere keer over van gedachten te wisselen.