Trip naar Amritsar: de heilige stad van de Sikhs

Laatst hebben Annet en ik een kort tripje gemaakt naar Amritsar. Deze stad ligt in het noordwesten van India, in de provincie Punjab, vlak bij de grens met Pakistan. Vanuit Delhi is het ruim een uur vliegen.

Prachtig religieus gebeuren weer. Zo als Varenssi één van de meest heilige plaatsen voor de Hindu’s is, zo is Amritsar dat voor de Sikhs. Punjab , de provincie waarin Amritsar ligt, is dan ook het Sikhs ‘thuisland’.

De Sikhs zijn altijd eenvoudig herkennen, trotse mannen met tulband en baard (zie foto’s) en je kunt ze overal in de wereld tegenkomen. Vinden de expat vrouwen in India de gemiddelde Indiër niet veel aan, haast unaniem wordt de Sikhs man gekenmerkt als een lekker ding.

Volgens hun geloof of leer knippen of scheren de Sikhs mannen nooit hun (hoofd- , gezichts- en lichaams) haar, dragen ze altijd een zwaard(je), een ijzeren/ stalen armband, een (houten) kam en specifiek ondergoed.
Effe anders dan in Nederland waar haarloosheid de nieuwe rage is. Rond mijn 16e was ik een soort van watje (ja, ja, heren ik weet het) vanwege het feit dat ik bijna geen borsthaar had. Nu wordt je in Nederland met de nek aangekeken en mag alleen op je hoofd haar zitten. Als je het mij vraagt volstrekt belachelijk, maar een bittere constatering is dat helaas nog steeds niemand het mij vraagt……..

Sikhs hebben ff kort gezegd één god en hebben geen enkele trouw aan andere geloven of aan ongegronde rituelen, afgodsverering, bijgeloven en dogma’s. Hun leer is door 10 Guru’s beschreven en herschreven in het ‘heilige boek’ van de Sikhs. Eén van de uitgangspunten is dat er geen kasten zijn en niemand verhongerd. De leer is op de meeste punten tolerant en gericht op broederschap. Verder is de rol van de vrouwen soort van gelijkwaardig aan die van de man, wat zeker in een land als India opvallend is.

De Sikhs zijn wellicht beter bekend geraakt door de moord op Indira Ghandi, de vrouwelijke premier van India in de jaren tachtig. Indira had in 1984 het leger opdracht gegeven de tempel in Amritsar te heroveren, toen die bezet was door rebellen. Zo’n slordige 1000 rebellen werden toen vermoord en de tempel raakte ernstig beschadigd.
Uit wraak werd Indira Ghandi door twee van haar toenmalige Sikhs lijfwachten vermoord.

Hier is een grap over gemaakt door Freek de Jonge. Hij stelde in een conference aan de orde hoeveel lijfwachten willekeurige staathoofden al dan niet moesten hebben. ‘Take Sikhs’ was toen zijn morbide aanbeveling.

Goed nu even verder. In Amritsar staat een prachtige ‘gouden tempel’ waar op de eerste verdieping het ‘heilige boek’ ligt. De bladzijden in dat boek zijn groter dan krantenpagina’s. De tempel is in het water gebouwd. In dat water kan je worden gedoopt. Het woord Amrit (of Sikhdoop), betekent onsterfelijke nectar en Amritsar betekent dus zoiets als het heilige bad van nectar. Iedere Sikhs moet eens in haar/ zijn leven naar de tempel in Amritsar om zich daar te laten dopen. Prachtig ritueel uiteraard en Annet en ik hebben lopen te genieten.

Varenassi was prachtig om diep religieuze Hindoes te zien baden in de verontreinigde Ganges. Het baden van de Sikhs in het water rondom de gouden tempel leek een stuk schoner, maar was zeker niet minder ernstig of minder religieus dan in Varenassi. Opvallend verschil was wel de armoede in Varenassi en de relatieve rijkdom in Amritsar. Over het algemeen zijn de Sikhs succesvol in de maatschappij en dat was goed te zien.

Tot slot zijn we ook nog naar een grensplaats met Pakistan geweest. In het nog net Indiase plaatsje Wagah wordt dagelijks een soort van macho ritueel gehouden tussen Indiase- en Pakistaanse soldaten aan weerszijden van de grens. Met grote ‘Monty Python’ stappen lopen de Pakistaanse en Indiase soldaten op haast identieke wijze tot op neuslengte naar elkaar toe met als doel elkaar op groteske wijze te intimideren. Op volgepakte tribunes, vooral aan Indiase zijde, staan toeschouwers uit beide landen, de ‘dappere’ soldaten aan te moedigen. Erg grappig en humoristisch om dat een keer mee te maken, zeker in het licht van de echte spanningen tussen India en Pakistan.

Goed, nu zijn we alweer een tijdje in het zonnige Pune. Binnen een paar dagen gaat de Moesson komen en hebben we de komende 4 maanden regen.

Knuffel Willem

P.S1: Even voor de historici onder ons. Het woord Sikh komt uit het Sanskriet Sisya wat zoiets betekent als discipel of hij/zij die lerende is. De Sikhs geloven in ‘één onsterfelijk wezen’ of één God en de leer van tien Guru’s, waarvan de eerste in 1469 werd geboren. Die leer is door verschillende van die Guru’s beschreven of herschreven in het heilige boek ‘Shri Guru Granth Sahib’ .

Hoewel de Sikhs slechts 1,7 procent van de totale Indiase bevolking vormen, hebben ze toch grote successen kunnen boeken in bijna alle facetten van het leven; zoals bij de strijdsmachten, in de landbouw, sport, industrie, onderwijs, geneeskunde, de techniek, etc.. Dit alles door eerlijk en hard te werken.

P.S2. Heel even extra aandacht voor de positie van de Sikhs vrouw. Sikhs vrouwen worden gerespecteerd als een significant onderdeel van de Sikh-maatschappij. Zij ontvangen veel eerbied voor hun rol in het gezin en in de samenleving. De geboorte van een dochter in een Sikh familie wordt niet als onheilspellend beschouwd. Tevens zijn bruidsschatten en scheidingen niet toegestaan. Ook komen er geen gewoontes voor als Satie: het verbranden van de weduwe met het lijk van haar echtgenoot op de brandstapel.
Een Sikhweduwe heeft juist het recht om te hertrouwen als zij dat wenst.
Bovendien heeft een vrouw dezelfde ziel als een man en heeft het gelijke recht om zich spiritueel te ontwikkelen. Zij mogen ook religieuze congregaties bijwonen en goddelijke hymnen reciteren in de Sikhtempel. Vrouwen zijn bevoegd tot het uitvoeren en deelnemen aan alle ceremonies, waaronder ook de doop.
Sikhvrouwen dragen geen sluier (pardah). Het dragen van kleding, die het lichaam nogal blootstellen en wellustige gedachten voortbrengen, wordt als oneervol beschouwd.